Tình dục là một vấn đề phức tạp, quan trọng và nhạy cảm và đan xen trong đời sống của con người. Sự thỏa mãn tình dục đóng vai trò rất quan trọng trong đời sống hôn nhân hạnh phúc và cảm giác không thỏa mãn trong sinh hoạt tình dục có thể dẫn đến các hành vi tình dục thiếu an toàn, các bệnh lý tâm thần nghiêm trọng, tội phạm xã hội và ly hôn [2]. Có nhiều nguyên nhân gây ảnh hưởng đến sinh hoạt tình dục ở nữ giới, một trong số đó là sự suy giảm nội tiết tố khi phụ nữ bước vào giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh. Có khoảng 60% phụ nữ trong giai đoạn này gặp các triệu chứng liên quan đến hệ tiết niệu sinh dục trong đó có suy giảm tình dục [3].
Các yếu tố ảnh hưởng đến sự thỏa mãn tình dục ở nữ giới?
Các yếu tố ảnh hưởng đến sự thỏa mãn trong đời sống tình dục của phụ nữ bao gồm:
Yếu tố nhân khẩu học: Tuổi tác, thời gian kết hôn, khoảng cách tuổi tác giữa hai vợ chồng. Theo kết quả một số nghiên cứu, sự thỏa mãn tình dục ở phụ nữ lớn nhất khi vợ chồng có sự chênh lệch 5-6 tuổi [2].
Yếu tố sinh lý bệnh: Các bệnh lý mãn tính hoặc sự thay đổi về hormone trong cơ thể đều ảnh hưởng đến chức năng tình dục của nữ giới. Một số bệnh lý làm suy giảm ham muốn tình dục bao gồm tiểu đường, viêm khớp dạng thấp, béo phì. Sự suy giảm hormone sinh dục nữ trong giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh cũng làm ảnh hưởng đến sự thỏa mãn về tình dục. Bệnh tiểu không tự chủ, đặc biệt ở người lớn tuổi thường làm tăng nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu, teo âm đạo, viêm âm đạo và âm hộ dẫn đến sự không thỏa mãn trong quan hệ tình dục [2].
Yếu tố tâm lý: Trong hầu hết các nghiên cứu, sức khỏe tâm thần được coi là yếu tố ảnh hưởng mạnh mẽ nhất đến sự thỏa mãn tình dục [2].
Yếu tố văn hóa xã hội: Các kĩ năng giao tiếp, xã hội, giải quyết xung đột làm tăng sự tự tin và lòng tự trọng của bản thân phụ nữ, đó là tiền đề cho một cuộc hôn nhân hạnh phúc và sự thỏa mãn trong quan hệ tình dục với chồng sau này. Một số yếu tố văn hóa xã hội khác như tình hình kinh tế, ảnh hưởng của yếu tố dân tộc, niềm tin tôn giáo, văn hóa, các hiểu lầm về tình dục,… cũng ảnh hưởng đến sự thỏa mãn tình dục ở nữ giới [2].
Mãn kinh là gì? [3]
Mãn kinh là sự chấm dứt kinh nguyệt trong vòng 12 tháng liên tục do thiếu hụt estrogen trong cơ thể và không liên quan đến bệnh lý. Độ tuổi trung bình của thời kì mãn kinh là 51. Phần lớn phụ nữ có xuất hiện các triệu chứng liên quan đến bận mạch, ngoài ra còn có các ảnh hưởng khác trên hệ tiết niệu sinh dục, tâm lý và hệ tim mạch.
Khoảng 75% phụ nữ gặp phải các triệu chứng liên quan đến vận mạch bao gồm bốc hỏa, đổ mồ hôi về đêm, hồi hộp đánh trống ngực, đau nửa đầu.
Khoảng 60% phụ nữ gặp các triệu chứng liên quan đến hệ tiết niệu sinh dục bao gồm teo âm đạo, teo niệu đạo và suy giảm ham muốn tình dục. Teo âm đạo dẫn đến khô rát, ngứa, gây đau trong quá trình giao hợp. Teo niệu đạo dẫn đến tiểu không tự chủ thường xuyên và tiểu khó.
Khoảng 45% phụ nữ gặp phải các triệu chứng liên quan đến tâm lý bao gồm trầm cảm, khó ngủ, mất tập trung, thiếu tự tin.
Mãn kinh ảnh hưởng đến đời sống tình dục như thế nào? [1]
Việc thiếu hụt các nội tiết tố như estrogen và testosterone sau mãn kinh có thể dẫn đến những thay đổi trong cơ thể cũng như ảnh hưởng đến ham muốn tình dục ở nữ giới. Phụ nữ mãn kinh và sau mãn kinh có thể nhận thấy rằng họ không dễ bị kích thích và ít nhạy cảm hơn với những cử chỉ động chạm hay vuốt ve, điều này làm cho họ ít quan tâm đến tình dục.
Ngoài ra, nồng độ estrogen thấp hơn có thể gây giảm lượng máu đến vùng âm đạo, khiến âm đạo trở nên khô rát, điều này cũng cản trở việc sinh hoạt tình dục ở phụ nữ.
Một số yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến ham muốn tình dục của phụ nữ trong và sau mãn kinh, bao gồm:
Tiểu không tự chủ
Rối loạn giấc ngủ
Trầm cảm hoặc lo lắng
Căng thẳng
Sử dụng thuốc
Các mối quan tâm về sức khỏe
Mãn kinh có làm suy giảm chức năng tình dục ở tất cả các phụ nữ? [1]
Câu trả lời là KHÔNG. Một số phụ nữ sau mãn kinh thấy rằng họ có sự cải thiện ham muốn tình dục. Điều này được lý giải do tâm lý thoải mái vì khả năng có thai thấp. Ngoài ra, nhiều phụ nữ trong giai đoạn mãn kinh thường bớt được các trách nhiệm liên quan đến việc nuôi dạy con cái, do đó họ có thể thư giãn và tận hưởng sự thân mật với bạn tình.
Làm thế nào để cải thiện đời sống tình dục trước, trong và sau giai đoạn mãn kinh? [1]
Liệu pháp dùng estrogen thay thế có thể có tác dụng nhưng cần nhiều nghiên cứu hơn nữa về vấn đề này. Estrogen điều trị khô âm đạo, từ đó có thể giúp giảm bớt đau đớn khi quan hệ tình dục.
Trong thời kì mãn kinh, nếu ham muốn tình dục của bạn giảm, dù không có hoạt động tình dục, bạn vẫn nên dành các cử chỉ âu yếm thể hiện tình yêu với người bạn đời, tận hưởng thời gian các bạn ở bên nhau như đi dạo, ăn tối dưới ánh nến hoặc xoa lưng cho nhau.
Để cải thiện sinh hoạt tình dục trong thời kì này, bạn có thể thử một số mẹo sau:
Thử nghiệm với video hoặc tranh ảnh có tính khiêu khích, thủ dâm hoặc thay đổi thói quen tình dục. Bạn có thể tưởng tượng tình huống, tập các bài tập cho sex, sử dụng âm nhạc, video hoặc ti vi.
Các hoạt động massage hoặc quan hệ bằng miệng có thể giúp bạn thoải mái hơn với bạn tình.
Thay đổi một số tư thế, tắm nước ấm trước khi quan hệ để giúp thư giãn, sử dụng chất bôi trơn âm đạo để giảm đau âm đạo.
Nói với bạn tình những gì khiến bạn thoải mái và không thoải mái để có sự điều chỉnh phù hợp.
Một số lưu ý quan trọng
Bạn vẫn có thể mắc các bệnh lây qua đường tình dục cho dù bạn đã mãn kinh. Sự thay đổi về thể chất, tuổi tác giai đoạn này không làm giảm nguy cơ mắc bệnh. Do đó bạn vẫn nên sử dụng bao cao su khi quan hệ, giới hạn số lượng bạn tình và tránh quan hệ khi bạn tình có nguy cơ hoặc đã mắc các bệnh lây qua đường tình dục [1].
Để cải thiện tình trạng khô âm đạo khi mãn kinh, bạn có thể sử dụng gel bôi trơn tan trong nước. Tránh sử dụng các loại gel không tan trong nước như vaselin vì chúng có thể làm chảy bao cao su và tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển, đặc biệt ở những người có hệ thống miễn dịch suy giảm do hóa trị [1].
Nhiều vấn đề về bệnh lý thể chất, tinh thần cũng ảnh hưởng đến ham muốn tình dục cũng như sự thỏa mãn trong khi quan hệ của bạn. Bạn nên kiểm tra sức khỏe định kì và đến gặp bác sĩ để điều trị tình trạng bệnh lý nếu có.
Biên soạn: DS. Lê Thị Hồng Ngọc
Chỉnh sửa: DS. Phạm Trần Đan Thi
Infographic: Phạm Hoài Phương Lan-SV- ĐH Công Nghệ TPHCM
Tài liệu tham khảo:
1.Sex and Menopause, Webmd Medical Reference, November 14, 2017.
https://www.webmd.com/menopause/guide/sex-menopause#1 (truy cập ngày 20/2/2019).
2.Zohreh Shahhosseini, Zeinab Hamzeh Gardeshi, Mehdi Pourasghar, and Fariba Salehi. A review of Affecting Factors on Sexual Satisfaction in Women. Master Sociomed. 2014 Dec; 26(6): 378-381. Published online 2014 Dec 14. doi: 10.5455/msm.2014.26.378-381.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4314168/ (truy cập ngày 20/2/2019).
3.Kimberly Peacock; Kari M. Ketvertis. Menopause. October 27, 2018
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507826/ (truy cập ngày 20/2/2019).