Respiratory syncytial virus (RSV) là một nguyên nhân phổ biến gây ra bệnh lý đường hô hấp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, có tỉ lệ tử vong khoảng 2% và là gánh nặng tài chính cho toàn thế giới [ 1].
Theo nghiên cứu của Blanken, nhiễm RSV là một cơ chế quan trọng trong cơ chế bệnh sinh của chứng khò khè tái phát trong những năm đầu tiên sau khi sinh ở trẻ sinh non ( dưới 35 tuần) và có thể biến chứng thành hen suyễn [ 2 ], [ 3 ], [ 4 ]. Mặc dù hiện nay Khoa học vẫn chưa tìm ra vaccine phòng RSV an toàn và chi phí hợp lý, nhưng cách kiểm soát lây nhiễm RSV hiệu quả nhất vẫn là chăm sóc và tăng cường hệ miễn dịch tự nhiên ở trẻ.
Như chúng ta đã biết, hệ miễn dịch ở trẻ nhỏ tương đối yếu nên rất dễ bị nhiễm bệnh và trở nặng. Và phòng bệnh hơn chữa bệnh, bố mẹ cần cẩn thận trong việc chăm sóc trẻ, nhất là vào mùa cuối thu – đầu đông [5]. Sau đây là những điều cần lưu ý trong việc phòng chống nhiễm RSV ở trẻ nhỏ:
Tập thói quen rửa tay và phòng ngừa tiếp xúc với người khác: do Virus lây nhiễm qua đường hô hấp (nước bọt, dịch nhầy, đờm,...) [ 6 ], bố mẹ nên hạn chế việc người khác hôn, ôm hay thậm chí là áp má trẻ. Ngoài ra, bố mẹ nên tập thói quen rửa tay với xà phòng y tế trước khi tiếp xúc với trẻ, tránh sự lây nhiễm RSV qua da trẻ.
Tránh để trẻ tiếp xúc với khói thuốc lá: Chúng ta đều biết, khói thuốc lá rất độc hại, nó là tác nhân gây kích ứng đường hô hấp, tạo điều kiện cho các tác nhân cơ hội khác gây bệnh. Vì vậy, bố mẹ không nên để trẻ ở gần khói thuốc hoặc người vừa hút thuốc xong.
Tránh nơi đông đúc: Như đã nói, RSV là virus được lây truyền qua dịch hô hấp, cho nên ở nơi đông người thì tỉ lệ tiếp xúc với RSV càng gia tăng.
Bổ sung dinh dưỡng cho trẻ: Hiện nay, để dự phòng RSV, chúng ta có thể tiêm palivizumab cho trẻ hàng tháng nhưng chi phí 1 lọ khoảng 3000$, một cái giá rất cao so với thu nhập bình quân ở Việt Nam. Dù giá đắt đỏ, palivizumab vẫn chưa đạt yêu cầu về độ an toàn và hiệu quả khi sử dụng. Cho nên việc bổ sung dinh dưỡng đầy đủ cho trẻ được xem là điều thiết thực hơn là tiêm phòng palivizumab. [ 7 ].
Vệ sinh đường hô hấp cho trẻ mỗi tuần: việc sử dụng nước muối sinh lý hoặc các dung dịch nước biển sâu rửa mũi và súc họng được khuyến cáo để giảm tỉ lệ viêm nhiễm đường hô hấp ở trẻ nhỏ và người lớn. Ngoài ra, rửa mũi – họng cũng góp phần làm loãng nhầy, đàm giúp dễ thải trừ chúng và thông thoáng đường hô hấp.
Theo dõi sức khỏe của trẻ thường xuyên: Đối với nhiễm RSV, bố mẹ cần lưu ý đến các biểu hiện của trẻ như: viêm mũi, nghẹt mũi, hắt hơi kéo dài ( hơn 2 tuần); ho, khó thở, khò khè (thường đi kèm co rút mũi, co rút liên sườn – 2 bên ngực); với trẻ sơ sinh có thể lờ đờ, bú kém, sốt và viêm tai giữa;... Đặc biệt khoảng ngưng thở ngắn ( 5 -10 giây) báo hiệu sự nhiễm RSV sớm, trước khi có biểu hiện bệnh ở đường hô hấp dưới. Khi gặp các biểu hiện trên, bố mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện để được các bác sĩ thăm khám [8].
Nói chung, RSV là một căn bệnh ảnh hưởng đến hàng triệu trẻ em hàng năm, tuy chưa có vaccine phòng ngừa nhưng việc chăm sóc dinh dưỡng và giữ vệ sinh cũng là một biện pháp hữu hiệu để ngăn ngừa và điều trị bệnh, mà không gây ra biến chứng nào ở đa số trẻ nhỏ.
Biên soạn: DS. Lê Minh Ngọc Anh
Infographic: Phạm Hoài Hoàng Lan-SV- ĐH Công Nghệ TPHCM
Tài liệu tham khảo:
Ralston S và cộng sự. Hướng dẫn thực hành lâm sàng: Chẩn đoán, quản lý và phòng ngừa viêm phế quản . Khoa nhi . 2014; 134 ( 5 ): e1474 Nhận e1502. Truy cập ngày 28 tháng 10 năm 2014, tại: http://pediatrics.aappublications.org/content/134/5/e1474.full [ PubMed ] [ Google Scholar ]
Sigurs N, Gustafsson PM, Bjarnason R, et al. Viêm phế quản virus hợp bào hô hấp nghiêm trọng ở trẻ nhỏ và hen suyễn và dị ứng ở tuổi 13 . Am J respir Crit Care Med . 2005; 171 ( 2 ): 137 xông141 [ PubMed ] [ Google Scholar ]
Stein RT, Sherrill D, Morgan WJ, et al. Virus hợp bào hô hấp trong giai đoạn đầu đời và nguy cơ thở khò khè và dị ứng ở tuổi 13 tuổi . Lancet . 1999; 354 ( 9178 ): 541 Mạnh545 [ PubMed ] [ Google Scholar ]
Trống MO, Rovers MM, Molenaar JM, et al. ; Mạng lưới sơ sinh RSV Hà Lan. Virus hợp bào hô hấp và khò khè tái phát ở trẻ non tháng khỏe mạnh . N Engl J Med . 2013; 368 ( 19 ): 1791 Từ1799 [ PubMed ] [ Google Scholar ]
Centers for Disease Control and Prevention (CDC) Brief report: respiratory syncytial virus activity–United States, July 2006–November 2007. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2007;56:1263–1265. [PubMed] [Google Scholar]
Hall CB, Douglas RG., Jr Modes of transmission of respiratory syncytial virus. J Pediatr. 1981;99(1):100–103 [PubMed] [Google Scholar]
Gadomski AM, Bhasale AL. Bronchodilators for bronchiolitis. Cochrane Database Syst Rev. 2006;3(3):CD001266. [PubMed] [Google Scholar]
Eiland LS. Respiratory syncytial virus: diagnosis, treatment and prevention. J Pediatr Pharmacol Ther. 2009;14(2):75–85. doi:10.5863/1551-6776-14.2.75
[Hình 1]: Piedimonte, G., & Perez, M. K. (2014). Respiratory syncytial virus infection and bronchiolitis. Pediatrics in review, 35(12), 519–530. doi:10.1542/pir.35-12-519]
[Hình 2]: https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/conditionsandtreatments/handwashing-why-its-important