Thời gian gần đây, chế độ giảm cân thanh lọc cơ thể – detox đang được rất nhiều người chú ý đến, đặc biệt là các bạn trẻ muốn giảm cân, người ít vận động. Vậy chế độ giảm cân này có thực sự an toàn cho tất cả mọi người? Bạn đã biết cơ chế cũng như những các mặt lợi hại của chế độ ăn này chưa?
1.Chế độ ăn detox là gì?
Chế độ ăn detox là chế độ ăn được thiết kế nhằm một trong những mục đích như giảm cân nhanh, cải thiện hệ tiêu hóa, cải thiện da, móng , tóc, cải thiện mức năng lượng của cơ thể, đẩy mạnh hệ miễn dịch và loại bỏ các vùng mỡ sần sùi tích tụ dưới da. Chế độ ăn detox có thể kéo dài từ vài ngày cho đến một tháng bao gồm nhiều hình thức:
Nhịn ăn trong vòng vài ngày
Chỉ ăn trái cây và rau củ quả
Cắt bỏ thực phẩm từ sữa và lúa mì khỏi khẩu phần ăn
Giới hạn lượng thức ăn ăn vào
Không uống cà phê và rượu bia
Sử dụng các liệu pháp detox như uống các loại thuốc nước, thuốc uống(1)
2. Chế độ ăn detox có thực sự mang lại hiệu quả?
Có nhiều loại chế độ ăn detox và mục đích của mỗi người chúng ta khi thực hiện chế độ ăn detox cũng khác nhau.
Tuy nhiên bạn nên ghi nhớ một số lời khuyên sau đây(2):
Nếu mục tiêu của bạn là giảm cân, chế độ ăn detox có thể giúp bạn giảm một số kg nhất định, nhưng bạn sẽ tăng cân lại sau đó, bạn sẽ không đạt được mục tiêu ban đầu, và cách giảm cân này không phải là cách giảm cân khỏe mạnh.Nếu mục tiêu của bạn là thanh lọc cơ thể, lời khuyên rằng bạn đừng phí tiền bạc và thời gian vào nó. Chất độc hại không hề tích tụ trong gan, thận hay bất cứ cơ quan nào trong cơ thể bạn, vì thế bạn không thể đẩy chúng ra ngoài bằng một chế độ ăn thanh lọc “thần kì”. Đặc biệt, bạn nên tránh những chế độ ăn detox hứa hẹn sẽ thanh lọc gan của bạn.Loại chế độ ăn detox duy nhất được đánh giá cao là hạn chế ăn những thực phẩm qua nhiều khâu chế biến sẵn, thực phẩm nhiều chất béo, thức ăn ngọt và thay thế chúng bằng rau củ quả. Chế độ ăn “sạch” này là lựa chọn tốt nhất cho bạn để có thân hình cân đối.
Chế độ ăn detox không chỉ không tốt cho người đang có vấn đề về sức khỏe mà còn có thể gây hại. Hiện nay chưa có nghiên cứu nào chứng minh được rằng chế độ ăn này có thể cải thiện huyết áp, cholesterol hay có lợi đối với tim mạch. Đối với người mắc bệnh đái tháo đường, chế độ ăn này có thể gây nguy hiểm. Không chỉ chế độ ăn detox, những chế độ ăn giảm lượng thức ăn ăn vào gây hạ đường huyết đều rất nguy hiểm đối với người mắc đái tháo đường đang điều trị bằng thuốc. Chỉ có một ngoại lệ mà chế độ ăn detox không gây hại là ăn các thực phẩm “sạch”. Điều này rất có ích đối với những người có cholesterol máu cao, tăng huyết áp, đái tháo đường, thậm chí là bệnh tim.
3. Tôi cần biết điều gì khi áp dụng chế độ ăn detox?
Chế độ ăn detox trên thực tế không mang lại hiệu quả là đẩy hết chất thải ra khỏi cơ thể bạn như lời đồn đại.
Chế độ ăn này cũng có một số đặc điểm riêng bạn nên ghi nhớ nếu đang muốn thực hiện chúng(2):
Nỗ lực cao: bạn cần phải có nỗ lực thật cao để thực hiện chế độ ăn này, bởi vì cơ thể bạn sẽ cảm thấy rất mệt mỏi và yếu ớt. Một chế độ ăn detox có an toàn hay không dựa vào loại chế độ ăn và thời gian bạn thực hiện chúng. Nhiều người cảm thấy cơ thể không thoải mái khi ăn chế độ ăn ít năng lượng hay ít dinh dưỡng. Các tác dụng phụ bạn có thể gặp là thiếu năng lượng, hạ đường huyết, đau cơ, mệt mỏi, cảm thấy chóng mặt, đau đầu và buồn nôn. Khi bạn có ý tưởng về một chế độ ăn “thải độc”, hãy thử ăn những thực phẩm “sạch” như rau, củ, quả, ngũ cốc, thực phẩm giàu protein và những thực phẩm không qua nhiều khâu chế biến (cũng cùng từ 1 nguồn vật liệu nhưng táo và nước ép táo sẽ khác nhau, cũng như sự khác nhau giữa cà chua nghiền và cà chua nướng). Và việc hình thành thói quen tập thể dục không những tốt cho bạn mà còn giúp bạn duy trì được kết quả mà chế độ ăn detox mang lại.
Hạn chế: Chế độ ăn này sẽ không có nhiều loại thực phẩm mà bạn thường ăn, đặc trưng là rất cứng nhắc và bạn phải ăn đi ăn lại chỉ một số ít loại thực phẩm.
Mua sắm thực phẩm: phụ thuộc vào kế hoạch ăn uống mà bạn đang theo đuổi. Bởi vì không có nhiều loại thực phẩm bạn được phép ăn, vì vậy danh sách mua sắm thực phẩm sẽ rất ngắn và hạn chế.
Thực phẩm, bữa ăn đóng gói sẵn: một số chế độ ăn detox đề nghị ăn các loại thảo dược, thuốc, bột, và một số loại chất làm sạch đại tràng khác.Bạn sẽ không có những cuộc thảo luận với chuyên gia
Tập thể dục: không cần thiết vì bạn không có năng lượng để có thể thực hiện việc này, chế độ ăn này cung cấp rất ít calo cho bạn.
Chi phí: bên cạnh chi phí mua thực phẩm thì một số chế độ ăn detox cũng yêu cầu các sản phẩm khác, chi phí khác nhau ở mỗi loại chế độ ăn.
Hỗ trợ: bạn sẽ không được hỗ trợ ngoại trừ những nguồn thông tin từ internet.(2)
4. Có phải cơ thể không thể thải độc nếu không áp dụng chế độ ăn detox?
Nếu bạn không áp dụng chế độ ăn detox, thì cơ thể bạn hoàn toàn có thể thải các độc tố từ cơ thể ra ngoài. Cơ thể là một hệ thống được trang bị sẵn cơ chế thải chất thải và độc tố. Cơ thể chúng ta có thể lọc, chuyển hóa, bài tiết chất độc và chất thải của rượu, thuốc, thức ăn, tế bào chết, hóa chất và vi khuẩn. Rất nhiều cơ quan trong cơ thể bạn như da, ruột, gan và thận liên tục “thải độc” cho toàn bộ cơ thể khi được nhận tín hiệu từ các hormone. Sẽ không có bất cứ loại thuốc, liệu pháp, hay miếng dán nào có thể làm được công việc kì diệu đó. Uống đủ nước là một phương pháp hợp lý, tuy nhiên khi bạn uống quá nhiều nước sẽ gây nguy hiểm cho cơ thể giống như khi bạn uống không đủ nước. Một điều có thể bạn đã từng nghe qua rằng, đối với phần lớn mọi người, có một chế độ ăn hợp lý cân bằng với hoạt động thể chất mới là cách để tối ưu hóa sức khỏe của bạn.(1)
5. Kết luận:
Có thể bạn đã từng nghe hoặc đọc đâu đó về chế độ ăn detox, khả năng thải độc thần kì của chúng, cũng như những tác dụng ngoài mong đợi. Nhưng bạn nên tìm hiểu kĩ chúng trước khi thực hiện, và hơn hết hãy lắng nghe cơ thể bạn, chế độ ăn này không phù hợp với tất cả mọi người. Hãy quan tâm đến sức khỏe của chính mình và tham khảo ý kiến của các chuyên gia trước khi thực hiện bất cứ chế độ ăn nào nhé!
Lê Thái Thanh Khuê – Sinh viên Y3- Trường Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh
Chỉnh sửa: DS. Phạm Trần Đan Thi
Tài liệu tham khảo
1. The Association of UK Dietitians (2016), Detox diets
< https://www.bda.uk.com/foodfacts/detoxdiets.pdf >
2. Kathleen M. Zelman, MPH, RD, LD (2018), The Truth About Detox Diets