
Thiếu sắt xảy ra khi cơ thể không được cung cấp đủ sắt. Điều này dẫn đến sụt giảm bất thường tế bào hồng cầu. Vì sắt cần thiết để tạo hemoglobin, một protein trong hồng cầu giúp hồng cầu có khả năng mang oxy.
Nếu cơ thể không đủ hemoglobin, mô và cơ sẽ không đủ oxy để hoạt động hiệu quả. Việc này dẫn đến tình trạng được gọi là thiếu máu.
Có nhiều loại thiếu máu khác nhau, thiếu máu thiếu sắt là tình trạng phổ biến trên thế giới.
Nguyên nhân phổ biến của thiếu sắt bao gồm thiếu sắt do chế độ ăn uống kém hoặc ăn kiêng, bệnh viêm đường ruột, tăng nhu cầu trong thời kỳ mang thai và mất máu do kinh nguyệt hoặc chảy máu trong.
Dù bất gì nguyên nhân nào, thiếu sắt có thể dẫn đến các triệu chứng khó chịu có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Bao gồm kém tập trung và giảm năng suất làm việc.
Các dấu hiệu và triệu chứng thiếu sắt khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của thiếu máu, tốc độ phát triển của nó, tuổi tác và tình trạng sức khỏe hiện tại.Trong một số trường hợp, có thể không có triệu chứng.
Sau đây là 10 dấu hiệu và triệu chứng của thiết sắt:
1.Mệt mỏi bất thường

Cảm thấy mệt mỏi là một trong những triệu chứng thường gặp nhất của thiếu sắt, ảnh hưởng hơn nửa số người thiếu sắt .
Điều này xảy ra vì cơ thể cần sắt để tạo ra protein gọi là hemoglobin, được tìm thấy trong các tế bào hồng cầu. Hemoglobin giúp mang oxy đến các tế bào trong cơ thể.
Khi cơ thể bạn không đủ hemoglobin,oxy đến các mô và cơ ít hơn,làm suy giảm năng lượng. Ngoài ra, tim của bạn phải làm việc chăm chỉ hơn để chuyển nhiều máu giàu oxy hơn khắp cơ thể của bạn, điều này có thể khiến bạn mệt mỏi.
Tuy nhiên, nhiều người bị thiếu sắt cảm thấy năng lượng kém cùng với tình trạng yếu ớt, cảm thấy cáu kỉnh, khó tập trung hoặc làm việc năng suất kém.
2.Nhợt nhạt
Da niêm nhạt là những dấu hiệu phổ biến của thiếu sắt. Hemoglobin trong hồng cầu làm máu có màu đỏ, do đó thiếu sắt làm máu nhạt màu hơn.
Sự nhợt nhạt này ở những người bị thiếu sắt có thể xuất hiện khắp cơ thể, hoặc nó có thể bị giới hạn ở một khu vực, chẳng hạn như mặt, nướu, bên trong môi hoặc mí mắt dưới và thậm chí cả móng tay. Đây thường là một trong những điều đầu tiên các bác sĩ tìm kiếm như một dấu hiệu của sự thiếu hụt sắt. Tuy nhiên, nó phải được xác nhận bằng xét nghiệm máu.
Nhợt nhạt thường gặp hơn trong các trường hợp thiếu máu vừa phải hoặc nặng . Nếu bạn kéo mí mắt xuống dưới, lớp bên trong phải là màu đỏ. Nếu nó là một màu hồng rất nhạt hoặc màu vàng, điều này có thể chỉ ra rằng bạn bị thiếu sắt.
3.Thở nông
Hemoglobin cho phép các tế bào hồng cầu mang oxy đi khắp cơ thể.
Khi hemoglobin thấp trong cơ thể do thiếu sắt, nồng độ oxy cũng sẽ thấp. Điều này có nghĩa là cơ bắp của bạn sẽ không có đủ oxy để thực hiện các hoạt động bình thường, chẳng hạn như đi bộ. Kết quả là, nhịp thở của bạn sẽ tăng lên khi cơ thể bạn cố gắng để có được nhiều oxy hơn.
Đây là lý do tại sao thở nông là một triệu chứng phổ biến .
Nếu bạn thấy mình thở dốc khi làm những việc bình thường, hàng ngày mà bạn thường thấy dễ dàng, chẳng hạn như đi bộ, leo cầu thang hay làm việc, thiếu sắt có thể là nguyên nhân.
4.Nhức đầu và chóng mặt

Thiếu sắt có thể gây đau đầu .Triệu chứng này dường như ít phổ biến hơn những triệu chứng khác và thường kết hợp với chóng mặt .
Trong tình trạng thiếu sắt, nồng độ hemoglobin thấp trong hồng cầu có nghĩa là không đủ oxy có thể đến được não. Kết quả là, các mạch máu trong não có thể sưng lên, gây áp lực và đau đầu .
Mặc dù có nhiều nguyên nhân gây đau đầu, thường xuyên, đau đầu tái phát và chóng mặt có thể là dấu hiệu thiếu sắt.
5.Hồi hộp
Nhịp tim đáng chú ý, còn được gọi là tim đập nhanh, có thể là một triệu chứng khác của thiếu máu do thiếu sắt.
Hemoglobin là protein trong các tế bào máu đỏ giúp vận chuyển oxy .Trong tình trạng thiếu sắt, nồng độ hemoglobin thấp có nghĩa là tim phải hoạt động nhiều hơn để mang oxy.Điều này có thể dẫn đến nhịp tim bất thường hoặc cảm giác tim đập nhanh bất thường .
Trong trường hợp cực đoan, nó có thể dẫn đến tim to, tiếng thì thầm tim hoặc suy tim .
Tuy nhiên, những triệu chứng này có xu hướng ít phổ biến hơn nhiều. Phải bị thiếu máu trong thời gian dài thì mới có thể có những triệu chứng này.
6.Da và tóc khô, hư tổn

Da và tóc khô và hư tổn có thể là dấu hiệu thiếu sắt. Bởi vì khi cơ thể thiếu sắt, nên sẽ ưu tiên dẫn lượng oxy giới hạn của nó đến các chức năng quan trọng hơn, chẳng hạn như các cơ quan và các mô cơ thể khác.
Khi da và tóc bị thiếu oxy, nó có thể trở nên khô và yếu.Các trường hợp thiếu sắt nghiêm trọng hơn có liên quan đến rụng tóc.
Hoàn toàn bình thường đối với lượng tóc rụng khi gội đầu và chải tóc, nhưng nếu bạn đang mất nhiều hơn bình thường, nó có thể là do thiếu sắt.
7.Sưng, đau nhức của lưỡi và miệng
Đôi khi chỉ cần nhìn vào trong hoặc xung quanh miệng của bạn có thể cung cấp cho bạn một dấu hiệu cho dù bạn đang bị thiếu máu thiếu sắt.
Các dấu hiệu bao gồm lưỡi bị sưng, viêm, nhợt nhạt hoặc trơn tru bất thường .
Lượng hemoglobin thấp do thiếu sắt có thể khiến lưỡi trở nên nhợt nhạt, trong khi nồng độ myoglobin thấp hơn có thể làm cho nó trở nên đau, mịn và sưng. Myoglobin là một protein trong hồng cầu hỗ trợ cơ bắp của bạn, chẳng hạn như cơ tạo nên lưỡi .Thiếu sắt cũng có thể gây khô miệng, đau đỏ ở các góc miệng hoặc loét miệng .
8.Hội chứng chân bồn chồn
Thiếu sắt có liên quan đến hội chứng bồn chồn chân .
Hội chứng bồn chồn chân là sự thôi thúc mạnh mẽ muốn di chuyển đôi chân khi đang nghỉ ngơi. Nó cũng có thể gây ra cảm giác ngứa hoặc khó chịu hoặc cảm giác kiến bò ở bàn chân và cẳng chân.Thường tồi tệ hơn vào ban đêm, có nghĩa là người bệnh có thể phải vật lộn để ngủ.
Nguyên nhân của hội chứng bồn chồn chân chưa rõ ràng.
Tuy nhiên, có tới 25% người bị hội chứng bồn chồn chân được cho là bị thiếu máu do thiếu sắt và lượng sắt càng thấp thì các triệu chứng càng nặng.
9.Móng tay dễ gãy hoặc hình muỗng

Một triệu chứng ít phổ biến hơn của thiếu sắt là móng tay dễ gãy hoặc hình muỗng, một tình trạng gọi là koilonychias.
Điều này thường bắt đầu với móng tay giòn ,mỏng và dễ gãy.Trong các giai đoạn sau của thiếu sắt, móng tay có hình muỗng có thể xảy ra ở giữa móng và các cạnh được nâng lên để tạo ra hình dạng tròn như thìa.
Tuy nhiên, đây là một tác dụng phụ hiếm gặp và thường chỉ thấy trong trường hợp thiếu máu thiếu sắt nặng.
10.Một số dấu hiệu khác
Có một số dấu hiệu khác cho thấy sắt có thể thấp. Chúng có xu hướng ít phổ biến hơn và có thể liên quan đến nhiều tình trạng khác hơn là thiếu sắt.
Các dấu hiệu khác của thiếu máu do thiếu sắt bao gồm:
Thèm những món ăn lạ: thèm những món ăn lạ hoặc không phải đồ ăn được gọi là “pica”. Nó thường liên quan đến cảm giác thèm ăn băng, đất sét, bụi bẩn, phấn hoặc giấy có thể là dấu hiệu của sự thiếu sắt. Nó cũng có thể xảy ra trong khi mang thai.
Cảm thấy lo lắng: Việc thiếu oxy có sẵn cho các mô cơ thể trong tình trạng thiếu sắt có thể gây ra cảm giác lo âu. Tuy nhiên, điều này có xu hướng được cải thiện hoặc giải quyết khi bổ sung sắt.
Bàn tay và bàn chân lạnh: Thiếu sắt có nghĩa là ít oxy được chuyển đến tay và bàn chân. Một số người có thể cảm thấy lạnh dễ dàng hơn hoặc có bàn tay và bàn chân lạnh.
Nhiễm trùng thường xuyên hơn: Vì sắt là cần thiết cho một hệ thống miễn dịch khỏe mạnh, thiếu nó có thể khiến bạn mắc nhiều bệnh hơn bình thường.

Nguyễn Thị Hương-SVY4- Khoa Y-ĐHQG HCM
Chỉnh sửa: DS. Phạm Trần Đan Thi
Infographic: Phạm Hoài Phương Lan-SV3- ĐH Công Nghệ TPHCM
Infographic: Mai Thị Duyên – Anh ngữ Popodoo Lai Châu
Tham khảo: 10 Signs and Symptoms of Iron Deficiency https://www.healthline.com/nutrition/iron-deficiency-signs-symptoms#section12